2024-жылдын 18-ноябрында биринчи дүйнөлүк гепатитке тестирлөө жумалыгы башталды. Бул тууралуу британиялык абройлуу Lancet журналы билдирет.
Дүйнөдө өнөкөт В гепатити менен жашаган адамдардын 13% жана С гепатити менен жашаган адамдардын 36% гана диагноз коюлган. Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун 2024-жылдагы Глобалдык гепатит баяндамасынын маалыматтары вирустук гепатиттен каза болгондордун саны өсүп жатканын көрсөтүп турат. Вирустук гепатит азыр өлүмгө учураган экинчи жугуштуу оору болуп саналат жана өнөкөт вирустук гепатит менен ооругандардын көбү кеч болуп калганга чейин бул оору бар экенин билишпейт.
2024-жылдын 18-ноябрында биринчи Бүткүл дүйнөлүк гепатитке тестирлөө жумалыгы белгиленет. Бул Дүйнөлүк Гепатит Альянсы тарабынан түзүлгөн жана глобалдык, улуттук жана жергиликтүү кызыкдар тараптар тарабынан колдоого алынган тестирлөө жана диагностиканы кескин жогорулатуу боюнча глобалдык демилге. Бүткүл дүйнөлүк гепатитке тестирлөө жумалыгы адамдарды вирустук гепатитке текшерүүдөн өтүүгө үндөйт, саламаттыкты сактоо системалары алардын реакциясын кеңейтүүгө жардам берет жана дүйнө жүзү боюнча тестирлөөнүн жогорулашын жактайт.
Бирок, тестирлөө көпчүлүк адамдар үчүн жеткиликтүү эмес. Каржылоонун жана саясий эрктин жетишсиздиги көптөгөн өкмөттөргө жалпы республикалык тестирлөө программаларын киргизүүгө же күчөтүүгө тоскоол болууда.
Кошумчалай кетсек, калктын маалымдуулугунун жетишсиздиги вирустук гепатитке каршы стигмага жана дискриминацияга алып келди. Көптөгөн адамдар сынактан өтүүдөн же статусун ачыктоодон коркушат, анткени алар жумушунан же билим алуу мүмкүнчүлүгүнөн ажырап калышы мүмкүн же үй-бүлөлөрү же жамааттары тарабынан четке кагылышы мүмкүн. Бул көйгөйлөрдү чечүү үчүн азыр тез арада чара көрүү зарыл.
Тестти кеңейтүү ар кандай калктын муктаждыктарына жооп берген жана жергиликтүү коомчулукка ылайыктуу максаттуу тестирлөө стратегияларын ишке ашыруу аркылуу мүмкүн болот.
Тесттер медициналык мекемелерде да, коомдук жайларда да жүргүзүлүшү керек. Коомчулукта тестирлөө В жана С гепатитин дарылоого жана кам көрүү мүмкүнчүлүгүн жогорулатууда абдан натыйжалуу. Ал биринчи жолу текшерилип жаткандарга жана жардамга азыраак кайрыла турган адамдарга жете алат.
ВИЧ, кургак учук жана жыныстык жол менен жугуучу инфекциялар сыяктуу башка жугуштуу ооруларга, ошондой эле кант диабети жана гипертония сыяктуу жугуштуу эмес ооруларга комплекстүү тестирлөө маанилүү. ДСУ тарабынан сунушталган үч эселенген жок кылуу программаларынын бир бөлүгү катары антенаталдык шарттарда ВИЧ жана сифилис менен бирге В гепатитин текшерүү энелерди жана ымыркайларды коргоо үчүн өтө маанилүү. Антенаталдык шартта гепатит В гепатитине оң анализ берген аялдардын өнөктөштөрүн жана үй-бүлөлөрүн табуу жана текшерүү мүмкүнчүлүгү да болуп саналат.
Вирустук гепатит боор рагынын негизги себеби болуп саналат жана Бүткүл дүйнөлүк гепатит альянсынын изилдөөлөрү бул байланыш адамдардын текшерүүдөн өтүшү үчүн күчтүү түрткү экенин көрсөтүп турат. Вирустук гепатитке тестирлөө рактын алдын алуу жана контролдоо боюнча улуттук стратегиялар менен программаларга интеграцияланышы керек. Вирустук гепатит менен жашаган же айыгып кеткен адамдарды тестирлөө жана үзгүлтүксүз мониторинг жүргүзүү аркылуу боор оорусун эрте аныктоого жана оорунун өрчүшүнө жол бербөөгө болот. Эгерде боор рагы пайда болсо, эрте диагноз коюу жана дарылоо пациенттин натыйжасын бир топ жакшыртат.
Бүткүл дүйнөлүк гепатитке тестирлөө жумалыгында биз бардыгын вирустук гепатитке тестирлөөнү глобалдык артыкчылыкка айландыруу үчүн чара көрүүгө чакырабыз. Саламаттыкты сактоо адистери бейтаптар жана жамааттар үчүн өзгөрүү боло турган жаңы тестирлөө мүмкүнчүлүктөрүн түзө алышат. Алар клиникаларда жана коомчулук менен байланышуу аркылуу тестирлөө иш-чараларын уюштура алышат.
Саламаттыкты сактоо адистери ошондой эле HepTestWeek.org сайтында берилген үгүт материалдарын колдонуу менен өздөрүнүн саламаттыкты сактоо жайларында Гепатиттин Бүткүл дүйнөлүк тестирлөө жумалыгын жайылта алышат.
Өкмөт жана саясатчылар миллиондогон адамдардын өмүрүн сактап кала турган стратегияларды ишке ашыруу менен жергиликтүү жана улуттук саламаттыкты сактоо программаларында вирустук гепатитке тестирлөө жана адекваттуу ресурстарды жайгаштырышы керек.
Вирустук гепатитти жок кыла алабыз, тестирлөө биринчи кадам. Гепатит күтө албайт.
